Hoewel narcisme een serieuze psychologische term is, gebruiken velen het om gedrag te beschrijven dat ze moeilijk vonden in hun vorige relaties. Maar wat zegt het werkelijk over ons als we onze ex-partner narcistisch noemen? Het antwoord zou kunnen liggen in onze eigen patronen van codependentie.

Wat is codependentie?

Codependentie is een complexe term die een scala aan gedragingen en reacties omvat. Het is een patroon waarbij mensen zich vaak richten op de behoeften van anderen, ten koste van zichzelf. Codependente personen hebben vaak de neiging om zichzelf te verwaarlozen en zoeken externe bevestiging om zich veilig en gewaardeerd te voelen.

Kenmerken van codependentie

Codependentie manifesteert zich in verschillende vormen, waaronder:

- **people pleasing:** het onvermogen om nee te zeggen en anderen te plezieren ten koste van zichzelf.

- **goedkeuring zoeken:** een constante behoefte aan bevestiging van anderen.

- **perfectionisme:** het streven naar onberispelijkheid, vaak gepaard met een harde innerlijke criticus.

- **gebrek aan grenzen:** moeite hebben met het stellen van persoonlijke grenzen.

- **controle:** een behoefte om situaties en mensen om zich heen te beheersen.

- **emotioneel eten en verslaving:** het zoeken naar troost in externe middelen om emotionele pijn te verzachten.

- **social media scrollen:** escapisme door voortdurend verbonden te zijn met digitale platforms.

- **vredestichter zijn:** de behoefte om conflicten te vermijden en harmonie te bewaren.

- **zorgzaamheid:** overmatige focus op het zorgen voor anderen, vaak ten koste van zichzelf.

- **manipulatief gedrag:** indirect gedrag vertonen om gewenste uitkomsten te bereiken.

- **projectie:** eigen gevoelens en gedachten toeschrijven aan anderen.

- **afwijzend gedrag:** moeite met het accepteren van complimenten of hulp.

- **jaloezie:** angst en onzekerheid over de loyaliteit van anderen.

- **innerlijke criticus:** een constant gevoel van zelfkritiek en ontoereikendheid.

- **te veel geld uitgeven:** impulsief shoppen als manier om met emoties om te gaan.

- **slachtofferschap:** zichzelf zien als slachtoffer van omstandigheden.

- **hoge prestaties nastreven:** streven naar succes als manier om eigenwaarde te bevestigen.

- **plannen:** overmatig organiseren als manier om controle te behouden.

- **zelfbeschadiging:** gedrag vertonen dat fysieke of emotionele schade veroorzaakt.

- **uitstellen:** belangrijke taken vermijden als reactie op angst of onzekerheid.

- **woede:** moeite met het beheersen van boosheid en frustratie.

- **onzekerheid:** een constant gevoel van twijfel aan zichzelf en eigen capaciteiten.

- **schaamte:** intense gevoelens van verlegenheid en waardeloosheid.

- **impulsiviteit:** handelen zonder na te denken over de gevolgen.

- **kinderlijke reacties:** gedrag vertonen dat niet passend is bij volwassenheid.

- **impostersyndroom:** de overtuiging hebben dat eigen prestaties niet terecht zijn.

- **je afgesneden voelen:** het gevoel hebben niet verbonden te zijn met anderen.

- **eenzaamheid:** zich voortdurend alleen en geïsoleerd voelen.

- **depressie:** aanhoudende gevoelens van verdriet en hopeloosheid.

- **pijn:** zowel fysieke als emotionele pijn ervaren.

- **competitief gedrag:** voortdurend willen concurreren met anderen.

- **passief-agressief:** indirecte manieren gebruiken om woede te uiten.

- **ruziezoekend:** de neiging hebben om in conflicten verwikkeld te raken.

- **koppig:** weerstand bieden tegen verandering of andere meningen.

- **achterdochtig:** wantrouwen jegens de motieven van anderen.

- **wantrouwend:** twijfelen aan de betrouwbaarheid van anderen.

- **ondervragend:** constant twijfelen en vragen stellen over intenties.

- **ocd:** obsessief gedrag dat controle over gedachten en handelingen beïnvloedt.

- **defensief:** snel in de verdediging schieten bij kritiek.

- **zelfhaat:** intense negatieve gevoelens jegens zichzelf.

- **hypersensitief:** extreem gevoelig voor prikkels en emoties van anderen.

- **paranoïde:** ongegronde angst voor vijandigheid of dreiging.

- **schuld:** zich schuldig voelen over acties of gedachten.

- **berouw:** spijt hebben over vroegere daden of beslissingen.

- **sterk oordelend:** snel anderen veroordelen zonder begrip te tonen.

- **gebrek aan inzicht:** niet in staat zijn om zichzelf objectief te evalueren.

- **oververantwoordelijkheid:** zich verantwoordelijk voelen voor de problemen van anderen.

- **promiscuïteit:** riskant seksueel gedrag als reactie op emotionele behoeften.

Kun jij je relateren aan een van deze kenmerken?

In mijn coaching en training ‘shame’ pathologiseer ik niemand. Ik plak dus geen labels. Zelf kreeg ik geen borderline persoonlijkheidsstoornis diagnose tijdens mijn toxische relatie met een verborgen narcist, wat veel mensen wel krijgen in zulke relaties. Weet dat we ons altijd gedragen op een manier die beschermt tegen onze ervaringen uit het verleden. Er is niets slechts aan niemand van ons, ook niet aan de narcist, waar ik de volgende keer verder op inga.

Ons innerlijke systeem werkt altijd om te minimaliseren, beschermen en innerlijke emotionele pijn te verminderen. Wat ik doe is je nieuwsgierigheid prikkelen om te kijken waarom die reacties er überhaupt zijn. Misschien waren die nodig toen we drie of negen jaar oud waren, maar we kunnen onszelf afvragen of ze nu nog echt nodig zijn.

Mijn heling begon toen ik inzicht kreeg in de innerlijke werking van mijn psyche. Het hielp me te begrijpen dat ik een kernzelf heb, de meest waarachtige vorm van 'mij'. Door te begrijpen dat ik niet 'gebroken' was, maar simpelweg een persoon met pijn, kon ik beginnen met het loslaten van oude patronen.

Je ware zelf ontdekken

Het is van vitaal belang om nieuwsgierigheid te ontwikkelen naar onze innerlijke reacties. Waarom reageren we zoals we doen? Zijn deze reacties nog steeds nodig nu we volwassen zijn? Het transformeren van je zelfbeeld en het omarmen van je kernzelf kan een bevrijdende ervaring zijn.

Uitnodiging tot groei

Ik nodig iedereen uit om hun eigen patronen te onderzoeken en eenzelfde transformatie te ondergaan. Er zijn geen 'slechte' delen van jezelf. Elk aspect van je persoonlijkheid dient een doel en is er om je te beschermen.

Narcistisch gedrag, net als codependentie, komt vaak voort uit trauma. Het is belangrijk om hier met compassie en begrip naar te kijken. In toekomstige artikelen zal ik dieper ingaan op de oorsprong van narcistisch gedrag en hoe je jezelf kunt bevrijden van destructieve patronen.

Ben je nieuwsgierig naar hoe je je eigen codependente patronen kunt doorbreken? Abonneer je dan op mijn blog of nieuwsbrief voor meer inzichten en persoonlijke verhalen. Deel je gedachten in de reacties hieronder en voel je vrij om deze blog te delen met anderen die er baat bij kunnen hebben.

Dank je wel voor het lezen. Begin vandaag nog met je transformatie en ontdek je ware zelf!